De overheid houdt het liefst de deksel dicht.
Schimmigheid is de bijl aan de wortel van het vertrouwen van de burger in de overheid. Een gebrek aan transparantie, sturing in welke informatie de overheid naar buiten brengt (sturen in informatie is een vorm van nepnieuws), het stelselmatig weigeren informatie te verstrekken c.q. verantwoording af te leggen. Het lijkt de laatste jaren een trend. Wat is er aan de hand met de overheid? Vanwaar dit diepe dedain naar de burger?
De burger is afhankelijk van de overheid. De overheid is machtig. Een conflict tussen burgers en overheid is al snel een Don Quichot situatie. De overheid heeft oneindige middelen (per saldo van die burger zelf trouwens) en oneindig de tijd om het tegen de burger op te nemen. De burger moet tegen de overheid beschermd worden.
De overheid houdt het liefst de deksel dicht.
Schimmigheid is de bijl aan de wortel van het vertrouwen van de burger in de overheid. Een gebrek aan transparantie, sturing in welke informatie de overheid naar buiten brengt (sturen in informatie is een vorm van nepnieuws), het stelselmatig weigeren informatie te verstrekken c.q. verantwoording af te leggen. Het lijkt de laatste jaren een trend. Wat is er aan de hand met de overheid? Vanwaar dit diepe dedain naar de burger?
De burger is afhankelijk van de overheid. De overheid is machtig. Een conflict tussen burgers en overheid is al snel een Don Quichot situatie. De overheid heeft oneindige middelen (per saldo van die burger zelf trouwens) en oneindig de tijd om het tegen de burger op te nemen. De burger moet tegen de overheid beschermd worden.
Daarom hebben beschaafde landen een grondwet. De grondwet beschermt tegen willekeur van het bestuur. Beschaafde landen leggen verantwoording over gevoerd beleid af, hebben een constellatie waarbij burgers de mogelijkheid hebben wetten te laten toetsen aan de grondwet (constitutioneel hof), hebben in het hoogste echelon van het bestuur een dualistische structuur waarbij de macht gecontroleerd wordt door de volksvertegenwoordiging, hebben een scherpe onafhankelijk opererende pers die de luis in de pels is van de overheid, hebben een gezonde bestuurscultuur, etc..
De praktijk in Nederland anno 2021
Sinds enige jaren is sprake van toenemende scepsis en wantrouwen jegens de overheid en instituties. In een dergelijke situatie is wat de overheid moet doen: de burger meenemen in haar beleid en overwegingen, transparant zijn in haar afwegingen en de effecten van beleid. En de bereidheid hebben bij negatieve gevolgen (bijvangst) van gevoerd beleid, openhartig en pro-actief te communiceren wat de problemen zijn en op welke wijze deze zullen worden opgelost.
Wat doet de overheid echter? De luiken gaan dicht, selectief sturen in informatieverstrekking, de publieke omroepen gebruiken als communicatieplatform om beleid te rechtvaardigen, publieke discussies worden vermeden of doodgeslagen, andersdenkenden worden door de overheid (!) weggezet als “wappies” en geridiculiseerd. Is dat de basishouding van de overheid dan wordt de vertrouwenskloof met de burger groter. Dat lijkt dan ook te gebeuren.
Enkele voorbeelden van Pavlov reacties van de overheid:
- WOB: Wet openbaarheid Bestuur
De Wet openbaarheid Bestuur is een belangwekkende wet, een burgerrecht, als basis voor controle op gevoerd beleid en het beoordelen van de gang van zaken in het openbaar bestuur.
Sinds maart 2020 zijn er naar aanleiding van WOB verzoeken, praktisch geen documenten over het coronabeleid geopenbaard. Tientallen journalisten, waaronder die van Follow the Money, willen weten hoe het zit. Op 4 juni 2020 geeft het ministerie van VWS aan per saldo zelf te bepalen wie-wanneer-welke informatie ontvangt (FTM). Termijnen worden door VWS met voeten getreden. De overheid acteert tegen de wet. Dat vond de rechter in november 2020 ook en veroordeelt het ministerie tot verstrekking van gevraagde documenten. Op 28 juni 2021 buigt een rechtbank zich over de handelwijze van VWS en veroordeelt het ministerie: het moet zich aan de wet houden. Het ministerie heeft inmiddels ca. 100 juristen aangesteld om de verzoeken te behandelen. Hoezo juristen? Ondertussen wordt de WOB nog steeds met voeten getreden. Heeft de overheid hier iets te verbergen? Over de keuzes in het gevoerde (red.: willekeurige, niet wetenschappelijk onderbouwde, fragmentarische) corona beleid. Documenten die wel worden verstrekt worden vaak vrijwel geheel “zwart gelakt” onder allerlei gezochte voorwendsels als “commercieel belang”, AVG, “ambtenaren kunnen zich niet verdedigen”, etc.
Kijk bij interesse vooral ook dit interview met WOB specialist Roger Vleugels. - Toeslagen affaire
Veel gezinnen zijn willens en wetens benadeeld, geterroriseerd en in hun existentie bedreigd door de overheid (belastingdienst). De overheid heeft kennelijk willens en wetens geprobeerd de beleids- en uitvoeringsfouten onder het tapijt te vegen. Zelfs nadat bekend geworden is welk leed is aangericht, wordt de afhandeling door de overheid getraineerd. - Invloed van de overheid op de publieke omroep
De publieke omroep kraait over onafhankelijkheid en pluriformiteit in berichtgeving. Gezien de totale afhankelijkheid van de overheid en bestuurlijke, D66 gedomineerde, constellatie, is sprake van zware invloed van de overheid op het functioneren van de publieke omroep. Afwijkende meningen worden niet toegelaten of in zodanige setting neergezet dat die worden gebadineerd, als “tokkie” of “wappie” worden weggezet en belachelijk gemaakt. Mensen met andere meningen in talkshows mogen niet uitspreken, mogen hun punt niet maken of worden met “interviewtechnieken” met de grond gelijk gemaakt. De invloed van D66 op de publieke omroep is uitbundig en humoristisch gedocumenteerd door Martin Bosma, bijvoorbeeld: hier en hier. De publieke omroep is roeptoeter van de overheid geworden. Kritische virologen komen niet in beeld, wel virologen die het overheidsbeleid ondersteunen. - CBS stopt met kort-cyclisch rapporteren
Het Centraal Bureau voor de Statistiek is een belangwekkend instituut. Uitgangspunt zou moeten zijn dat het CBS onafhankelijk en waardevrij cijfers verzamelt en rapporteert als basis voor onafhankelijke en ongekleurde toetsing van de effecten van regeringsbeleid en input voor (aangepast) regeringsbeleid in de toekomst. Helaas is dit een illusie. Zie deze bijdrage. - Ontbrekend dualisme in de Tweede Kamer
De Tweede Kamer der Staten-Generaal is deel van de volksvertegenwoordiging en is het hoogste orgaan in onze rechtstaat. Het is namens de burger/kiezer bedoeld als controleur van de regering (de zittende macht). Het parlement functioneert in feite niet meer. Door partij- en coalitie discipline zijn individuele Kamerleden verworden tot klapvee voor de regering en zijn debatten in hoge mate “voor de Bühne”. Antwoorden op vragen worden door het Kabinet nauwelijks gegeven. Door de vergaderorde hebben leden van het kabinet riante mogelijkheden om vragen heen te draaien waardoor de mogelijkheid voor doorvragen door een kritisch Kamerlid zeer beperk zijn. Echte antwoorden blijven vaak uit. Als ultiem dedain en schoffering richting de controlerende functie van de Tweede Kamer is het opereren van minister de Jonge. Dat de Kamervoorzitter zulks toestaat is onverteerbaar. - RIVM en prognosemodellen
Beleid wordt gemaakt op modellen. Modellen die de toekomst proberen te voorspellen. Dat geldt voor bijvoorbeeld de bekende “koopkrachtplaatjes” maar ook voor voorspellingen inzake de verspreiding van corona, de bezettingsgraden in ziekenhuizen, etc.. Meermaals is door allerlei partijen, inclusief Kamerleden, verzocht de door het RIVM gebruikte modellen openbaar te maken teneinde deze door onafhankelijke wetenschappers kunnen worden getoetst. Openbaarmaking is stelselmatig geweigerd. Vreemde ogen zijn niet gewenst, ondanks dat de prognoses van het RIVM telkenmale gebleken zijn volstrekt onbetrouwbaar te zijn. En derhalve ongeschikt te zijn als basis voor zo ingrijpend beleid (o.a. inperking burgerrechten). - Halve waarheden
Misschien wel het meest graverend richting de Nederlanders is de wijze waarop de overheid meent weg te komen in haar communicatie omtrent haar beleidsvoornemens. Als voorbeeld geldt het klimaatbeleid. Via klimaattafels waarbij niemand namens de burger aanwezig mocht zijn werd een “plan” opgetuigd om aan het klimaatverdrag van Parijs te voldoen. In het verdrag van Parijs staat geen fatsoenlijke onderbouwing van de legendarische kosten en de negatieve effecten op de economie en welvaart in landen OP BASIS VAN CIJFERS. Die cijfers zijn er niet. Bij het communiceren van het transitieplan in Nederland is nooit gesproken over de ongekende prijs die hiervoor betaald moet worden en de impact op de economie. Volkswagen (de grootste autofabrikant ter wereld) heeft gisteren aangekondigd 1/3 van haar medewerkers te zullen ontslaan. De energieprijzen zijn voor normale mensen en bedrijven niet meer op te brengen.
Het verkopen van beleid met een selectief bepaald aantal “pro argumenten” waarbij de negatieve gevolgen van dat beleid gewoon weggelaten worden, is uiterst laakbaar. Een vorm van list en bedrog. Een overheid jegens haar burgers niet waardig.
Op 5 oktober 2021 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet Open Overheid (WOO).
De wet heeft als doel overheden en semi-overheden transparanter te maken in het belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische rechtsstaat, de burger, het bestuur en economische ontwikkeling. De Wet openbaarheid van bestuur (WOB) komt daarmee te vervallen. Om deze doelen te bereiken verankert de wet de toegang tot publieke informatie als recht van burgers. Daarnaast wordt de actieve openbaarheid versterkt door het verplicht stellen van openbaarmaking uit eigen beweging van bepaalde categorieën informatie.
Internationaal
Internationaal bestaat de Global Right to Information ranking. Nederland heeft daarop 82 van de 150 punten (plek 73). Let wel: China scoort 75, Rusland 98…. Het betreft dus een uiterst zwakke score op het gebied van de sterkte van wettelijke kaders voor het recht op informatie. Deze Global Right to Information (GRI) ranking is een waardevol en erkend internationaal instrument om de sterkte van wettelijke kaders voor het recht op informatie te beoordelen. De verwachting is dat de WOO daarop een uiterst bescheiden score (20, sic.) heeft. Eerste Kamerlid van der Linden heeft verzocht dat Nederland een score zou moeten ambiëren van tenminste 125 punten, maar deze motie is ontraden door de minister.
...